تولید به هنگام (JIT) چیست؟

تولید به‌ هنگام (JIT) که به‌ عنوان تولید به‌ موقع یا سیستم تولید تویوتا (TPS) نیز شناخته می ‌شود، برای اولین بار در کارخانه‌ های تولید تویوتا توسط تایچی اوهنو اجرا شده و توسعه یافته. تولید به هنگام روشی است که عمدتا زمان چرخه فعالیت های مختلف در سیستم تولید و همچنین زمان پاسخ دهی از تامین کنندگان به مشتریان را کاهش می دهد. JIT یک تکنیک متداول مدیریت موجودی و روشی است که برای افزایش کارایی، کاهش هزینه ها، کاهش ضایعات و دریافت کالاهای مورد نیاز طراحی شده است. منشا و توسعه آن در ژاپن، عمدتاً در دهه های 1960 و 1970 بود.

JIT به عنوان روشی مقرون به صرفه برای حفظ سطح موجودی در نظر گرفته می شود. هدف آن به حداقل رساندن مقدار کالایی است که در هر زمان نگهداری می شود بدون اینکه به حجم تولید لطمه ای وارد شود. دارای مزایای بی شماری مانند فضای کمتر مورد نیاز، با انتقال سریع تر موجودی است. به انبار یا فضای ذخیره سازی زیادی برای نگهداری کالاها نیاز نیست. سطح موجودی کمتر نیز به معنای سرمایه گذاری کمتر است.

بسیاری از شرکت های دیگر نیز از مفاهیم مشابه استفاده می کنند، هرچند با نام های متفاوت. موتورولا از مفهوم تولید چرخه کوتاه (SCM)، IBM از مفاهیم تولید جریان پیوسته (CFM) و تولید جریان تقاضا (DFM) استفاده می کنند.

در سال های اخیر، JIT با مفهوم جدید Lean-Manufacturing که از تویوتا نیز آمده است، جایگزین شده است. اگرچه از تویوتا شروع شد، اما امروزه به طور گسترده ‌تری در بین شرکت ‌های سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفته است. برخی از شرکت ‌های پیشرو که در آنها از JIT استفاده می ‌کنند، Dell، HP، McDonalds هستند.

JIT ارتباط نزدیکی با مفاهیم دیگری مانند TQM، Kanban و بهبود فرآیند مستمر و غیره دارد. هدف JIT تولید مقادیر دقیق اقلام برای تقاضاها با حفظ مقدار دقیق موجودی هم در بخش مواد خام و هم در بخش مواد اولیه است. برای دستیابی به این نوع مدیریت، نیاز به برنامه ریزی بسیار دقیق برای مدیریت کل زنجیره تامین از جمله تهیه مواد خام تا تحویل خوب به مشتری است. چنین برنامه ریزی به نوبه خود نیاز به استفاده از فناوری پیچیده و راه حل های نرم افزاری دارد.

تولید به هنگام، زمان، کار و مواد را در یک فرآیند تولید به حداقل می رساند. این کار را فقط با تولید کالاهای مورد نیاز انجام می دهد. نتیجه مطلوب یک سیستم، تولید کارآمد است که حداقل مقدار مواد خام در محل، حداقل زمان انتظار در فرآیند تولید و اندازه دسته ‌ای کوچک را حفظ می ‌کند. چندین ویژگی یک فرآیند تولید به هنگام عبارتند از:

•    تحویل روزانه یا ساعتی مقادیر کم قطعات از تامین کنندگان

•    گواهی کیفیت تامین کننده، به طوری که نیازی به بازرسی های دریافتی نباشد.

•    استفاده از سیستم کانبان برای افزایش تقاضا در هر ایستگاه کاری

•    ترتیب منطقه تولید به مراکز کاری انعطاف پذیر

•    فشرده سازی سطح تولید به گونه ای که کالاهای در حال فرآیند را می توان مستقیماً در یک جریان تولید به مرکز کاری بعدی تحویل داد.

•    بازرسی در محل هر محصول در حال فرآیند از مرکز کار قبلی، به طوری که ایرادات به یکباره مشخص شوند.

•    استفاده از تنظیمات سریع ماشین، به طوری که دوره های تولید می تواند به کوتاهی یک واحد باشد.

•    آموزش متقابل کارکنان، به طوری که آنها گواهینامه کار در چندین حوزه کاری را داشته باشند.

•    به محض برآورده شدن سطح تقاضای فوری، تولید متوقف می شود.

•    ارسال فوری کالاهای تکمیل شده برای مشتریان به محض ثبت سفارش

مراحل چرخه بهبود مستمر برای موجودی JIT

طراحی: فرآیند JIT با مروری بر بلوک های اساسی ساخت آغاز می شود: طراحی محصول، طراحی فرآیند، پرسنل و برنامه ریزی تولید. سپس برنامه هایی برای حذف اختلال، به حداقل رساندن ضایعات و ایجاد یک سیستم انعطاف پذیر اجرا می شود.

مدیریت: بررسی مدیریت کیفیت جامع (TQM) تضمین می کند که بهبود مستمر در طول فرآیند وجود دارد. بررسی مدیریت نقش ها و مسئولیت های کارگران را تعریف می کند، کنترل کیفیت آماری را تعریف و اندازه گیری می کند، برنامه ها را تثبیت و سطوح بار و ظرفیت برنامه ها را بررسی می کند.

کشش: به تیم در مورد روش های تولید و خروج با استفاده از روش های سیگنال دهی مانند کانبان آموزش دهید. سیاست های لازم را مرور کنید و مقادیر بالا را کاهش دهید.

ایجاد: روابط فروشنده برای موفقیت JIT حیاتی است. لیست‌ های فروشندگان را بررسی کنید. با تامین کنندگان درباره قراردادها، تحویل، اندازه گیری ها و استانداردهای استفاده مذاکره کنید. تمام تلاش خود را به کار گیرید تا بیشتر آنها را وارد زنجیره تامین خود کنید.

تنظیم دقیق: نیازهای موجودی، سیاست ها، کنترل ها را تعیین کنید و حرکت موجودی را کاهش دهید.

ساخت: به تیم خود در مورد مهارت ها و قابلیت هایی که برای تکمیل کار خود نیاز دارد اطلاع دهید و جلسات آموزشی و توانمند سازی تیمی را برای آموزش آنها برگزار کنید.

پالایش: با پالایش، استانداردسازی و بازنگری کل فرآیند، تعداد قطعات و مراحل تولید را کاهش دهید.

بررسی: معیارها و استانداردهای کیفیت را تعریف و اجرا کنید و هر گونه مشکل را تجزیه و تحلیل کنید. بر بهبود کلی فرآیندها تاکید داشته و تمامی پروسه ها را جهت بهبود همه جانبه JIT دنبال کنید.

مزایای JIT:

•    هدف JIT نگه ‌داشتن موجودی به حداقل ممکن است که منجر به هزینه موجودی بسیار پایین ‌تر و هزینه ذخیره سازی و انبار بسیار کمتر می ‌شود.

•    حداقل موجودی در تمام مراحل زنجیره تامین به معنای انقضای کمتر و هدر رفت کمتر برای سازمان است.

•    موجودی کمتر به معنای سرمایه گذاری کمتر برای همان سطح تولید است. این امر سرمایه گذاری در سرمایه در گردش را به میزان بیشتری کاهش می دهد. این به نوبه خود منجر به ROI و سودآوری بهتر برای سازمان می شود.

•    هدف تولید JIT تولید اقلام بر اساس تقاضا است. از این رو تمام اقلام تولید شده به فروش می رسد. بنابراین هیچ اقلام منسوخ در بخش کالاهای نهایی وجود ندارد. این امر به سازمان کمک می کند تا بدون ترس از داشتن هر نوع ضایعات و انبارهای منسوخ شده، به خوبی با هرگونه تغییر در مشخصات محصول سازگار شود.

•    برای دستیابی به تولید JIT، نیاز به ارتباط بسیار نزدیک بین همه طرف های درگیر در کل زنجیره تامین است. این تکنیک ارتباطی اغلب به عنوان “کانبان” شناخته می شود.

•    در JIT، تمرکز اصلی بر روی کیفیت محصول نهایی است و شرکت ها برای دستیابی به “اولین بار مناسب” برای همه کالاها تلاش می کنند.

معایب JIT:

•    تولید JIT می تواند به هر نوع خطایی بسیار حساس باشد. از آنجایی که حداقل سطح موجودی حفظ می شود، جایی برای هیچ نوع خطایی وجود ندارد.

•    تولید JIT نمی تواند به خوبی با افزایش ناگهانی حجم تقاضا از بازار سازگار شود، زیرا سطح موجودی در سطح بسیار پایین تری حفظ می شود.

•    تولید به هنگام، فلسفه ای است که تنها زمانی به دست می آید که همه طرف های درگیر در کل زنجیره تامین با هماهنگی و پشت سر هم کار کنند. در صورتی که هر یک از تامین کنندگان تعهدات خود را انجام ندهند و به موقع به الزامات پاسخ ندهند، ممکن است JIT شکست بخورد.

•    JIT بر موجودی ناب تمرکز دارد. بنابراین بافر زیادی در سطح موجودی وجود ندارد. به هر دلیلی، اگر هر نوع شکستی در زنجیره تامین اتفاق بیفتد، می ‌تواند منجر به کاهش ناگهانی زمان تولید و زیان ‌های هنگفت برای سازمان شود.

چه مشاغلی از تولید به هنگام استفاده می کنند؟

مشاغل مختلف که به هر نوعی با کار تولیدی در ارتباط هستند، از خودرو سازان گرفته تا مراقبت های بهداشتی از مدیریت موجودی JIT استفاده می کنند:

پوشاک:  JIT روشی ایده‌ آل برای کاهش هزینه بالای موجودی در صنعت پوشاک می ‌باشد. به منظور برآورده کردن انواع سبک ‌ها، اندازه‌ ها و رنگ ‌های مورد نیاز برای پاسخگویی به تقاضای مشتری، صنعت پوشاک را می توان پر هزینه و ریسک دار دانست.

هوافضا: خطر تاخیر و افزایش هزینه در این صنعت بیشتر از بسیاری از صنایع دیگر است. JIT این مسائل را کاهش می دهد و فضای ارزشمندی به هوافضا و سیارات اختصاص می دهد.

خودرو: JIT در فضای خودرو سازی برای اولین بار مطرح شده تا ظرفیت این صنعت را بیش از پیش بهبود ببخشد و رقابتی ‌تر کند. امروزه استفاده از این روش توسط شرکت ‌های بزرگ خودرو سازی در سراسر جهان مرسوم است.

خرده ‌فروشان بزرگ: فروشگاه‌ هایی مانند Walmart و Target زمان ‌بندی ورود کالاها مانند بازگشت به مدرسه، آب و هوای فصلی و کالاهای کریسمس را با افزایش تقاضا برای اقلام خاص بر اساس پیش‌ بینی و تجربه گذشته، برنامه‌ ریزی می ‌کنند. آنها قفسه‌ ها را خالی می ‌کنند تا در صورت کاهش علاقه، جایی برای کالاهای فصل بعد باز کنند.

ساخت و ساز: در صنعت ساخت و ساز، تولید زباله، ذخیره سازی موجودی و جابجایی مواد به طور مکرر اتفاق می افتد. طرفداران روش ناب، از JIT برای کاهش این مسائل استفاده می کنند.

فست فود: شعبه های فست فود باید موجودی قابل توجهی از مواد اولیه را در اختیار داشته باشند. با این حال، غذا فقط زمانی درست می شود که سفارشی وجود داشته باشد. روش های JIT زباله ها را حذف می کند و استفاده از مواد تازه به زنجیره ها مزیت بازاریابی می دهد.

گل فروشی ها: یک گل فروشی می تواند با سفارش گل فقط بر اساس تقاضای مشتری از JIT استفاده کند. وقتی گل فروشان از بازار گل خرید می کنند، مقدار و اقلام خاصی را که باید بخرند، می دانند.

مراقبت های بهداشتی: بسیاری از سازمان های مراقبت های بهداشتی به مدیریت موجودی JIT روی می آورند تا منابع را ناچیز و هزینه ها را پایین نگه دارند. این صنعت با حاشیه سود کمتری مواجه است که به هزینه های مراقبت و کاهش نرخ بازپرداخت مرتبط است.

تولیدکنندگان: در تولید، سرعت در بازار و هزینه های تولید می تواند باعث شکست یا ورشکستگی یک شرکت شود. JIT به کاهش زمان جریان در سیستم های تولید و بهبود زمان پاسخ از سوی تامین کنندگان و مشتریان کمک می کند.

عرضه به شرط تقاضا: عرضه به شرط تقاضا مظهر مدیریت موجودی JIT است. نسخه های خطی کتاب فقط در صورت فروش، چاپ و مونتاژ می شوند. JIT کتاب هایی که ارزش چاپ نداشته و بازگرداندن موجودی فروخته نشده را کاهش می دهد.

انتشارات: ناشران مستقل از تحویل به موقع برای چاپ و مونتاژ کتاب ها بر اساس نیاز استفاده می کنند تا هزینه ها را به دلیل موجودی فروخته نشده کاهش دهند.

خرده ‌فروشی: JIT بر داشتن موجودی کافی برای برآورده کردن تقاضا تمرکز دارد و نه بیشتر. در گذشته، خرده‌ فروشان مازاد عرضه می ‌کردند تا اقلام مورد نظرشان تمام نشود و از فروش بالقوه ضرر نکنند. با این حال، این گزینه برای فروشگاه هایی نیست که با بودجه محدود کار می کنند. با JIT، هدف این است زمانی که مشتری سفارشی را ثبت کند، موجودی فیزیکی صفر را ذخیره کنید.

JIT فلسفه ای است که پیشنهاد می کند با حداقل موجودی به حداکثر سود برسید. تنها در صورتی می توان به این امر دست یافت که همه طرف های درگیر در کل اکوسیستم زنجیره تامین متعهد به دستیابی به آن باشند و با هماهنگی زیاد به طور منسجم کار کنند. JIT به برنامه ریزی بسیار دقیق و ارتباط به موقع در زنجیره نیاز دارد. کل سازمان باید به این فلسفه پایبند باشد.